GEÇ LİKİTİDE PENCERESİ

 GEÇ LİKİTİDE PENCERESİ

    

Geç Likidite Penceresi, Merkez Bankasının gün sonunda, son borç veren makam olarak bankalara uyguladığı borç alma ve verme imkanıdır. Geç Likidite Penceresi (GLP) adı verilmektedir. 

    Bir banka Merkez Bankası’ndan geç likidite penceresi kanalıyla para kullanmak durumunda kalınca çok özet olarak “Ben bugün hesabımı denkleştiremedim, açığım var, mecbur kaldım sana geldim” demiş oluyor. Çünkü bu işlem diğer fonlama kanalları kapandıktan sonra, saat 16.00-17.00 arasında yapılıyor. Aslında gecelik ve geçici bir uygulamadır. 

Geç Likidite Penceresi (GLP)’ye Neden İhtiyaç Duyulur?

    Geç Likidite Penceresinden borç almak için iki nedenden bahsedebiliriz. Birincisi bankanın kendisiyle alakası olmayan durumdan kaynaklanabilmesi iken bir diğeri ise gün sonunda TL likiditesini Merkez Bankası’ndan para almadan kapatamayacak olması veya bankaların mali durumu bozuk olması nedeniyle likiditesinin kalmaması durumda kullanmasıdır. 

GLP parasal sıkılaştırma yöntemi ile fonlama maliyetinin yükselmesi, TL’nin maliyetinin artması ve döviz kurlarının artışının sınırlanması hedeflenir.

28 Mayıs tarihinde TCMB para politikası operasyonel çerçevesine ilişkin sadeleşme sürecinin tamamlandığını belirttiği duyurusunda sadeleşmeye gitti. GLP faizi üzerinden devam ettirdiği süregelen uygulamasının 1 Haziran 2018 tarihinden geçerli olacak şekilde eskiden olduğu gibi bir hafta vadeli repo ihale faiz oranının Merkez Bankası politika faizidir şeklinde düzenledi. Bu oran, mevcut fonlama faizine (yüzde 16,50) eşitlendi. Böylece Bankalar arası Para Piyasasında bankaların borç alabilme limitleri 18 Temmuz 2016 tarihi öncesinde geçerli olan limitlerine eşit hale geldi. 

Bankalar arası Para Piyasası’nda eç likidite penceresi, gecelik vadede gün sonunda (16:00 – 17:00 saatleri arasında) gerçekleşir. Zorunlu karşılıkların tesis süresinin son iş gününde ise 16:00 – 17:15 saatleri arasında yapılır.. Ayrıca Merkez Bankası gecelik vadede borçlanma ve borç verme oranları bir hafta vadeli repo ihale faiz oranına kıyasla -/+ 150 baz puanlık bir marj ile belirlenmesine karar verildi.

Geç Likidite Penceresine Ne Zaman İhtiyaç Duyulur?

    Borç alan bankalar açısından;

• Bankanın mali durumundaki sıkıntıdan kurtulmak amacıyla
•  Bankanın nakit takibi
•  Hesaplardaki paranın yanlış kontrol edilmesi

Borç veren bankalar açısından;

• Geç likidite penceresi faiz oranının makul seviyelerde olması
• Bankanın borç verecek başka bir alternatifi olmaması

Türkiye’de Geç Likidite Penceresi

    Geç likidite penceresi (GLP), Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın diğer bankalara sunduğu bir imkândır. Bankalar hiçbir zaman bu yola başvurmak istemez. GLP sağlıklı bir bankanın kullanacağı durumunda kalmayacağı bir durumdur. GLP mali sıkıntılardan kurtulmak amacıyla son çarelerden biri olduğu için ülkemizde tercih edilen para araçlarından değildir. 

Türkiye’de 1990’dan bu yana sadece 9 kez kullanılmıştır. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası GLP borç alma faiz oranını % 0 olarak belirlemiştir. Buna karşılık GLP borç verme faiz oranı % 10 dur. Yani likiditesi fazla olan bankalara faiz uygulamazken likiditesi az olan bankalara % 10 faiz oranı belirlemiştir. 20.11.2020 tarihinde 475 baz puan artırıldığı açıklanmıştır. GLP Türkiye’de en son 16 Ocak 2017 tarihinde kullanılmıştır.

GLP, “Merkez Bankası Tarafından Sunulan Hazır İmkanlar” başlığı altında verilmektedir. Hazır imkanlar ise Merkez Bankası tarafından para politikası hedefleri çerçevesinde para arzı ve ekonomi likiditesinin etkin şekilde düzenlenmesi amacıyla yapılmaktadır.

TCMB, hazır imkanlar genel çerçevesi ise Merkez Bankası Kanunu’nun 52, 56 ve 40. maddeleri ile belirlenmiştir.

Makale yazarı : Elif

Kaynak : Telegram Finansgazetesi

Görsel: