6493 sayılı Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanun Kapsamındaki İdari Para Cezaları

 

T.C. Merkez Bankası,  Ödeme Sistemleri ve Finansal Teknolojiler Genel Müdürlüğü Haziran 2022 de  6493 Sayılı Kanunla kapsamında yer alan faaliyetler ve bu faaliyetleri izinsiz sunulması durumunda uygulanacak İdari Para Cezalarını bir rehber ile açıklamıştı.  Açıklanan bu rehber ve 01.12.2021 tarihinde 6493 sayılı kanunun ikincil düzenlemelerinde değişiklikler yapılmış ve bir yıllık uyum süresi tanınmıştı, geçtiğimiz günlerde resmi gazetede yayımlanan tebliğ kapsamında ikincil düzenlemelerinde yönetmeliğin  döviz ile ilgili maddelerinde hariç olmak üzere 28.02.2023 tarihine kadar ek süre tanımış oldu. Bu bağlamda Uyum süresinin tamamlanması ile yapılacak denetimlerde kuruluşlar için Haziran ayında yayınlanan idari para cezaları kapsamında bir cezai süreç işletilip işletilmeyeceği merak etmiyor değilim.

T.C. Merkez Bankası tarafından yayımlanan Rehber;

6493 sayılı Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanun Kapsamındaki İdari Para Cezalarına İlişkin Açıklama Rehberi

Ödeme Sistemleri ve Finansal Teknolojiler Genel Müdürlüğü

Haziran 2022

1. Amaç:

Bu rehberin amacı, 20/6/2013 tarihli ve 6493 sayılı Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanun kapsamında ödeme ve elektronik para kuruluşlarına uygulanacak idari para cezalarının (İPC) belirlenmesinde Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasınca (Banka) izlenecek yönteme ilişkin bilgilendirmede bulunulmasıdır.

2. 6493 sayılı Kanun Kapsamında İdari Para Cezası Uygulamasının Hukuki Dayanağı ve Yetki

6493 sayılı Kanun’un 27 nci maddesinde

“(1) (Değişik birinci ve ikinci cümle:12/11/2019-7192/14 md.) Bu Kanunda ve bu Kanuna dayanılarak çıkarılacak düzenlemelerde ve alınan kararlarda yer alan ve bu Bölümde ayrı bir cezai yaptırım öngörülmeyen hususlara aykırı davranan ve sistem işleticisi veya ödeme hizmeti sağlayıcısı olarak faaliyet gösteren tüzel kişiler hakkında Banka Yönetim Komitesince kırk bin Türk lirasından dokuz yüz bin Türk lirasına kadar idari para cezası verilir. Ancak, bu suretle menfaat temin edilmiş ya da zarara sebebiyet verilmiş olunması hâlinde verilecek idari para cezasının miktarı bu menfaatin ya da sebep olunan zararın iki katından az olamaz. Bu kabahatlerden birinin idari yaptırım kararı verilinceye kadar birden çok işlenmesi hâlinde, ilgiliye bir idari para cezası verilir ve verilecek ceza iki kat artırılır. Ancak, bu kabahatin işlenmesi suretiyle bir menfaat temin edilmesi veya zarara neden olunması hâlinde idari para cezasının miktarı bu menfaat veya zararın üç katından az olamaz.

(2) Birinci fıkra kapsamında alınan kararlar gerekçeleri ile birlikte ilgili kuruluşa bildirilir.

(3) İdari para cezasına, ilgilinin savunması alındıktan sonra karar verilir. Savunma istendiğine ilişkin yazının tebliğ tarihinden itibaren bir ay içinde savunma verilmemesi hâlinde savunma hakkından feragat edildiği kabul edilir.

(4) Bu Kanuna göre verilen idari para cezaları kararın tebliğ tarihinden itibaren bir ay içinde ödenir.

(5) (Ek:12/11/2019-7192/14 md.) Bu madde uyarınca verilecek idari para cezalarına karşı yetkili idare mahkemesinde dava açılabilir.”

hükümleri yer almakta olup anılan hükümler Kuruluşlara 6493 sayılı Kanun ve ikincil düzenlemelere aykırı işlemleri kapsamında uygulanacak idari para cezalarının temelini oluşturmaktadır.

3. Bankamızca Verilecek İdari Para Cezalarında İzlenecek Yöntem

Kuruluşların 6493 sayılı Kanun ve ikincil düzenlemelere aykırı işlemleri dolayısı ile karşılığında temin edilen menfaatin bulunmadığı veya tespit edilemediği durumlarda aykırılık konusuna göre belirlenen oranların Kuruluşların net satış gelirlerine uygulanması veya aykırılık için belirlenen alt sınırdan cezanın belirlenmesi ile Kuruluşun ilgili aykırılık için ödeyeceği İPC tutarına ulaşılacaktır.

A. Kavramlar:

• Net satış geliri: Kuruluşların Bankamıza raporladığı KZ100UP formundan (Kâr/(Zarar) Tablosu Formu) elde edilen rakamları ifade etmektedir.

• Aykırılık Tipi: Kuruluşların mevzuat kapsamındaki faaliyetleri kapsamında sıklıkla karşılaşılan aykırılıkların sınıflandırıldığı temel başlıkları ifade etmektedir.

• İPC oranları: Her bir aykırılık tipine göre, aykırılığın sektöre ve Kuruluşların faaliyetlerine olan olası etkileri göz önünde bulundurularak uygulanacak idari para cezasının miktarının belirlenmesi amacıyla kullanılacak oranı ifade etmektedir.

• Kademelendirme çarpanı: Ödeme ve Elektronik Para Kuruluşlarına uygulanacak idari para cezalarının KZ100UP bildirim formu vasıtasıyla Bankamıza iletilmiş bulunan satış gelirlerinin büyüklüğüne göre belirlenmesini sağlamak amacıyla kullanılacak çarpan değerini ifade etmektedir.

B. Yöntem

• Kuruluşlar için hesaplanacak İPC tutarları belirlenirken, Kuruluşun aykırılığın oluştuğu yılda net satış geliri tespit edilebiliyorsa tespiti yapılan yıla ait net satış geliri, net satış geliri tespit edilemiyorsa bir önceki yıla ait net satış geliri kullanılacaktır.

• Aykırılığın devamlılık göstermesi ya da aykırılık tarihinin tespit edilemediği durumlarda Kuruluşun net satış geliri, tespitin dayandığı belge tarihi esas alınarak belirlenecektir. Eğer tespitin dayandığı belge tarihinde, içinde bulunulan yıla ilişkin net satış geliri tespiti yapılamıyorsa bir önceki yıl net satış geliri esas alınacaktır.

• Net satış gelirine göre belirlenecek İPC tutarları belirlenirken yukarıdaki yöntemler kapsamında belirlenen net satış geliri ile aykırılık tipine göre Tablo 1’de belirlenen oran ve Kuruluşun satış gelirine göre Tablo 2’de belirlenen kademelendirme çarpanı çarpılarak belirlenecek tutar esas alınacaktır. Anılan tutarın ilgili yılda geçerli alt sınır ceza tutarından düşük olması durumunda alt sınır ceza tutarı, ilgili yılda geçerli üst sınır ceza tutarından fazla olması durumunda üst sınır ceza tutarı, ikisinin arasında olması durumunda ise hesaplanan tutar geçerli olacaktır.

• Diğer taraftan alt sınırdan ceza verilmesi öngörülen aykırılıklarda fiilin oluştuğu yılda geçerli alt sınır ceza tutarı (yeniden değerleme oranları kullanılarak güncellenen) uygulanacaktır.

Bu kapsamda, mevzuatta yer alan aykırılık durumlarına göre öngörülen yaptırım ve tedbirler ile net satış gelirleri üzerinden uygulanacak oranlar Tablo 1’de yer almaktadır.

Yukarıda belirtilen belirleme ve yöntemler idari para cezası sürecinde öngörülebilirliği artırma amacı taşımakta olup, uygulamada Kanun’dan alınan yetki kapsamında Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Yönetim Komitesi tarafından aykırılığın mahiyeti itibarı ile sektörde rekabet ve eşitlik, kuruluşun faaliyetlerine etki, ölçülülük gibi hususlar göz önünde bulundurularak idari para cezası verilmemesi ile daha düşük veya daha yüksek ceza uygulanmasına karar verilmesi mümkün bulunmaktadır.